A@W Newsletter

Waar we het in onze newsletters nog niet over hadden is collectieve huisvesting. Dus een huisvesting waarbij een gebouw of een groep gebouwen bestaat uit individuele woningen, waarbij elke eenheid wordt bewoond door een gezin, onafhankelijk van de rest. Hoe zorg je ervoor dat een dergelijk iets aantrekkelijker wordt dan pakweg een Sovjet-kazerne van tijdens de Koude Oorlog? Een voorbeeld van hoe het helemaal anders kan, vonden we in Averbode, met het pas opgeleverde project Trojka van het jonge architectenkoppel Elien en Artyom Architenko, dat vanuit Brussel opereert.

door Jan Hoffman

Trojka bestaat uit drie compacte, naast elkaar opgetrokken bouwvolumes, die verbonden worden door een passerelle.

Hoe sluit Trojka aan op de definitie van collectieve huisvesting, die stelt dat het gebruik hoofdzakelijk residentieel is en dat er gemeenschappelijke ruimtes zijn? Dat zijn dan, bijvoorbeeld, de ingang, een gemeenschappelijke tuin of een garage en privéruimten, zoals bergruimten. Als gebouw zelf kan het om heel wat woontypologieën gaan: appartementen, zolders, duplexen, lofts…. Het geheel wordt gebruikt door een groep mensen zonder onderlinge familiebanden.

Drie compacte bouwvolumes

De naamgeving verwijst naar de drie volumes die aan elkaar gespannen worden door de passerelle en dus zo een geheel vormen. Oorspronkelijk verwijst trojka (‘drietal’) naar een met drie paarden bespannen rijtuig of slee.

“Trojka bestaat uit drie compacte bouwvolumes – vandaar ook de naamgeving - die naast elkaar opgetrokken zijn. Deze bouwvolumes worden verbonden door een passerelle die het gehele model bekrachtigt. Het resultaat is een nieuw samenhangend geheel, op schaal van de directe omgeving, die vooral uit eengezinswoningen bestaat”, legt Elien Architenko uit. “Het gaat om 18 sociale woningen, een collectieve tuin en een ondergrondse parkeergarage in het centrum van Averbode, op wandelafstand van alle faciliteiten en in een smalle, naar het einde toe open waaierende straat.”

Verwevenheid in de sociale context is voor collectieve huisvesting eigenlijk een must.

Wat meteen opvalt, is hoezeer Trojka verweven is in de omliggende context. Dit gaat niet om de spreekwoordelijke olifant in een porseleinwinkel, maar integendeel om een aantrekkelijk wooncomplex (met een bruto grondoppervlak van 1953 m² voor de gebouwen en 843 m² voor de ondergrondse parking), dat de aangrenzende volumetrie perfect volgt. Tevens vormt het gelijkvloerse niveau een weerspiegeling van de verspringende bouwdiepte aan de overzijde van de straat, waardoor diezelfde straat verbreed wordt, zonder dat daarvoor de aanleg van publieke ruimte nodig was.

De passerelle die de drie volumes aan de voorzijde verbindt, biedt op een zachte, niet-dwingende manier de gelegenheid tot ontmoeting en contact.

Aangenaam wonen, collectiviteit en duurzaamheid

“Alles staat in functie van een centrale gedachte: binnen dit project moesten aangenaam wonen, collectiviteit en duurzaamheid centraal staan”, horen we. “Hiervoor deden we tal van ingrepen. Zo voegden we zowel aan de voor- als de achtergevel overdekte buitenruimtes toe. Die doen dienst bij enerzijds de passerelle en anderzijds private terrassen die we bij elk van de appartementen voorzagen. Tussen de volumes leiden twee afzonderlijke doorsteken ook naar het achterliggende groengebied en de passerelle die de drie volumes aan de voorzijde verbindt, biedt op een zachte, niet-dwingende manier de gelegenheid tot ontmoeting en contact.”

”Alle appartementen maakten we bereikbaar via de lift en net zoals de privéterrassen achteraan, fungeert de passerelle als zonwering voor de individuele appartementen. Bredere erkers op de passerelle bieden niet alleen ruimte voor ontmoeting en contact, maar creëren verder een divers beeld in de straat.”

Alle 18 appartementen beschikken over een terras met zicht op de gemeenschappelijke tuin.

Volgens de Architenko-filosofie

Als we vragen naar de centrale filosofische gedachte in het werk van de Architenko’s, dan valt op hoezeer er gehamerd wordt op bijdragen aan een duurzame leefwereld. Die filosofie wordt zowel in Trojka als de keuze van het hoofdkantoor van het architectenkoppel weerspiegeld. Elien en Artyom kozen er bewust voor om samen met hun medewerkers te opereren vanuit het gebouw van Greenbizz.brussels, de eerste incubator voor groene ondernemingen.

“Deze filosofie omvat ook hoe belangrijk we een familiale sfeer en samenwerken als team vinden”, verduidelijkt Elien. “Onze naam weerspiegelt dat letterlijk. Architenko heeft zijn mooie betekenis te danken aan de Oekraïense afkomst van Artyom, waar achternamen op ‘-enko’ staan voor ‘kind van’. Het betekent dus ‘kind van een architect’ of ‘gemaakt door een architect’ en weerspiegelt tegelijkertijd onze bedrijfscultuur.”

“Bij Trojka wordt ons streven naar een duurzame leefwereld weerspiegeld in het gebruik van duurzame, betaalbare en onderhoudsvriendelijke gevelmaterialen. Zo kozen we voor een lichte gevel- en dakbekleding in lichtgrijze natuurzinken losagnes, in combinatie met thermisch behandeld hout. Onderaan voorzagen we een plint in beton om het hout zoveel mogelijk te vrijwaren van vocht. Na de afbraak van het bestaande gebouw hergebruikten we tevens materialen. Dat was, bijvoorbeeld, het geval met het schrijnwerk, dat we hergebruikten voor de bouw van een tuinpaviljoentje.”

Mensen bij elkaar brengen

Zwakke weggebruikers worden op de site gescheiden van het gemotoriseerde verkeer. Er is een fietsenstalling voor een 50-tal fietsen.

“Trojka is ook een verhaal van mensen bij elkaar brengen en het voor iedereen aangenaam maken. Belangrijk daarbij is dat op de site zelf de zwakke weggebruikers gescheiden worden van het gemotoriseerde verkeer. Er is onder meer een fietsenstalling voor een 50-tal fietsen  en het gemotoriseerde verkeer heeft zijn eigen plaats in een ondergrondse parkeergarage. De onderhoudsarme, collectieve tuin biedt op zijn beurt volop mogelijkheden tot sociaal contact, met verschillende gemeenschappelijke plekken, zoals een paviljoentje, moestuintjes en een wilde tuin. Bloemenheuvels garanderen dan weer de privacy van de terrassen.”

Zicht op de terrassen van het afgewerkte gebouw.

“Dit collectieve woonproject bezorgden we ook een grote flexibiliteit. Die flexibiliteit ontstaat door een samenspel van het diverse aanbod aan appartementen, met zowel galerij-, duplex- als dakappartementen, samen met een alternatieve indeling. De algemene bedoeling hiervan was dat verschillende gezinssituaties in Trojka hun plaats zouden vinden, maar dan wel in een project waarbij elk appartement beschikt over een terras met zicht op de gemeenschappelijke tuin.”

Jonge Architecten Aan Zet

Afsluitend willen we het toch nog even over de gunning van het project hebben. Trojka blijkt ontworpen te zijn nog voor Architenko (met als baseline: Urban Design and Architecture), het bureau van het koppel, bestond.

Voor Elien en Artyom Architenko was Trojka het eerste project dat ze samen aanpakten als koppel.

“Het was ons allereerste grote project als koppel”, lacht Elien. “In 2016 waagden we ons samen aan de wedstrijd ‘Jonge Architecten Aan Zet’, een initiatief van De Orde van Architecten - Vlaamse Raad, de Vlaamse Architectenorganisatie NAV, de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en de sociale huurmaatschappij Diest Uitbreiding. Tot onze stomme verbazing haalden we het van 59 andere deelnemers en mochten we demonstreren wat we in onze mars hadden. We staken er letterlijk ons hart en onze ziel in en zijn er nog altijd heel trots op. Artyom vatte een tijd geleden ons gevoel pefect samen. ‘Trojka is zoals de creatie van een muzikant waarin je voelt dat alles klopt’, stelde hij. Beter dan dat kan ik het niet verwoorden.”

Alle foto's © Architenko