Een gloednieuw hoofdkwartier voor POST Luxembourg
Mocht er in Luxemburg een verkiezing gehouden worden voor de snelste en meest spectaculaire groei van een architectenbureau, zou Metaform onze shortlist wellicht helemaal bovenaan prijken. Dit bureau is gevestigd in het hart van Luxemburg-stad en kende een opmerkelijke opkomst, die startte met een overwinning in een uitzonderlijke wedstrijd in 2016. Tegen alle verwachtingen in werd Metaform opdracht gegeven met het ontwerp van het nieuwe hoofdkantoor van Post Luxembourg, tegenover het hoofdstation van de Luxemburgse hoofdstad.
door Jan Hoffman
Het nieuwe hoofdkantoor van Helix geeft uit op het bruisende kruispunt Place de la Gare en werd een iconisch herkenningspunt van Luxemburg-stad.
De opdrachtgever, de grootste werkgever van het land, werd overtuigd door de manier waarop de architecten erin slaagden hun visie te integreren in het bestaande stedelijke weefsel. Het resultaat? Het nieuwe hoofdkantoor van Helix, dat uitkomt op het bruisende kruispunt Place de la Gare, werd het iconische herkenningspunt van de stad. Sinds de oplevering eind 2022 huisvest dit kantoorgebouw 900 medewerkers op 27.700 m² vloeroppervlak en biedt het een veelzijdige, gebruiksvriendelijke omgeving. Het gebouw heeft een groot open atrium en verschillende gemeenschappelijke ruimtes waar werknemers kunnen samenwerken, werken en ontspannen.
We spraken Shahram Agaajani, medeoprichter van Metaform Architects in 2003 samen met Thierry Cruchten, en GG Kirchner, partner sinds 2017 en projectmanager van Helix... Het werd een boeiende dialoog met deze ontwerpers die de architecturale toekomst van de hoofdstad helpen vormgeven.
Het project verweeft oude en nieuwe architectuur met elkaar en integreert een beschermd gebouw in een stedelijke omgeving met een hoge dichtheid.
Een onverwacht succesverhaal
"Toen we meededen aan de wedstrijd, waren we nog een klein, bescheiden bureau zonder ervaring met projecten van deze schaal. Onze expertise lag vooral in woningbouw en infrastructuurontwerp," legt Shahram Agaajani uit, een Iraniër die in 2001 afstudeerde aan La Cambre in Brussel. "De klant was echter overtuigd door onze aanpak, die ver afstaat van starre, traditionele architectuur. Alles begint met de context, en wat bij Helix aansprak was onze visie op de ontwikkeling van de stad. Ons Leitmotiv: de geschiedenis en de context respecteren en tegelijkertijd de mens centraal stellen in ons architectonische denken.
"Het selectie- en gunningsproces van het project was lang en intensief”, voegt GG Kirchner hieraan toe. “Vijf lokale bureaus waren in de running en doorliepen drie veeleisende fasen. Na een mondelinge presentatie van ons concept in de laatste fase, duurde het bijna een jaar voordat we het project uiteindelijk toegewezen kregen.”
Oud en nieuw in harmonie
Het project valt op door zijn vermogen om oude en nieuwe architectuur met elkaar te verweven en een beschermd gebouw te integreren in een stedelijke omgeving met een hoge dichtheid. De meesterzet? De integratie van het hoekgebouw Accinauto uit 1948, dat nog steeds bijna een derde van de hoofdgevel uitmaakt.
Bij de bouw van de gevel zijn ongeveer 115 ton staal gebruikt en nog eens 1.000 ramen.
"Het is belangrijk om te vermelden hoe we het op de erfgoedlijst geplaatste Accinauto-gebouw hebben geïntegreerd," benadrukt de heer Agaajani. "We behielden de originele gevel van Michel Wolff zoveel mogelijk".
GG Kirchner legt uit: "De originele gevel is bedekt met verticale stenen elementen die diagonaal aansluiten op de historische gevel, waardoor een visuele harmonie ontstaat. De indruk die wordt gegeven is die van één gebouw, met een golvend ritme dat de gebouwde gevel verlevendigt. Bij de bouw van de gevel zijn ongeveer 115 ton staal gebruikt en nog eens 1.000 ramen.
"Het acht verdiepingen tellende Accinauto gebouw is een symbool van het verleden van Luxemburg," vervolgt Shahram Agaajani. "Om de gevel te beschermen, werden de funderingen versterkt en werd het schuine dak verlengd en getransformeerd in een verticale gevel. Deze draaiende beweging van het dak verzacht de stenen rand van de nieuwe constructie en versmelt deze met de aangrenzende gevels van de naburige gebouwen. De funderingen van het oorspronkelijke gebouw werden een paar verdiepingen verder in de grond verzonken, waardoor de vernietiging van 8.500 kubieke meter beton werd voorkomen. Om het in CO2-termen uit te drukken: we vermeden de uitstoot van meer dan 10.000 ton CO2.”
Een centrale ruimte vormt het hart van het gebouw en herbergt een monumentale ronde trap, vandaar de naam Helix.
Menselijke relaties in het hart van het ontwerp
Tijdens het interview benadrukken de architecten het belang van een ver doorgedreven voorstudie, waarmee in oktober 2017 werd begonnen, ruim voor de start van de bouw in september 2019.
"We wilden van het nieuwe hoofdkantoor van Post Luxemburg een uitstekend voorbeeld maken van erfgoedbehoud en -creatie, zowel van binnen als van buiten. Dingen goed doen kost tijd", legt GG Kirchner uit.
"Goed luisteren en de behoeften van de klant begrijpen is cruciaal", voegt Shahram Agaajani toe. "Hier hebben we het over Post Luxembourg, een werkgever die vertrouwt op een organisatiestructuur die is gebaseerd op duidelijke communicatie. Daarom is dit hoofdkantoor zo ontworpen dat het een open, horizontale hiërarchie faciliteert, waarbij elke afdeling wordt verbonden rond een groot, open atrium van volledige hoogte. Deze centrale ruimte vormt het hart van het gebouw en herbergt een monumentale ronde trap, vandaar de naam Helix."
De ruimte rond de wenteltrap wordt omringd door een bijzondere reeks functies, van lounges en speelzalen tot wellness- en fitnessruimten waar gebruikers elkaar kunnen ontmoeten en communiceren rond een centraal atrium.
"Deze trap creëert een verbinding tussen de verdiepingen en dient als herkenningspunt voor alle medewerkers. De ruimte wordt omringd door een bijzondere reeks functies, van lounges en speelzalen tot wellness- en fitnessruimten waar gebruikers elkaar kunnen ontmoeten en communiceren rond een centraal atrium."
"Helix wil een oase van rust zijn in een dicht en druk stedelijk weefsel," legt GG Kirchner uit, die het ontwerp in detail beschrijft. "Het interieur werd een vredig toevluchtsoord, met tuinen en gedeelde ruimtes waar de 900 werknemers kunnen ontspannen. In het ontwerp was het belangrijk om andere gebieden dan kantoren en gangen te creëren voor het welzijn van de gebruikers."
"Bij Helix lag de nadruk op menselijke relaties. Om het gebrek aan visuele verbinding tussen ruimtes in het voormalige hoofdkantoor van Post te verhelpen, creëerden we deze centrale trap. De kantoren zijn beneden en de functionele ruimtes, zoals het bedrijfsrestaurant, liggen boven. We voegden ook een semi-openbaar auditorium toe, als reactie op een extern verzoek, wat het succes bevestigt van het openen naar de stedelijke context."
Een van de plaatsen waar de gebruikers van het gebouw elkaar kunnen ontmoeten.
Constante zorg voor het milieu
Helix hecht bijzonder veel belang aan de naleving van strenge ecologische criteria. Airconditioning met behulp van actieve platen, regenwaterterugwinning, geautomatiseerd verlichtingsbeheer en het gebruik van natuurlijke materialen zijn allemaal geïntegreerde elementen. Opmerkelijk is dat het gebouw geen airconditioning bevat om kou en warmte te beheren. In plaats daarvan is er een gigantische ijstank (2.763 m³), gekoppeld aan een systeem voor het terugwinnen van warmte van het telecommunicatiecentrum POST Luxembourg, dat zich achter het gebouw bevindt. Er zijn verder fotovoltaïsche panelen op het dak (82 KW/u), regenwatercollectoren en energiezuinige beglazing.
"Ons doel was het behalen van de platina certificering van de Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen (DGNB), een van de hoogste niveaus van milieuaccreditatie. We zijn er trots op dat we dit niveau hebben bereikt en diamantcertificering zit in de pijplijn, een formaliteit in dit stadium," zegt Shahram Agaajani. "Ik wil ook graag toevoegen dat we erg trots zijn op het feit dat we ons, ondanks de pandemie, perfect aan de planning en het budget konden houden. Dit bereikten we dankzij de coördinatie van de vele partners die aan het project werkten, dat niet alleen over architectuur ging.
"Het personeel verhuisde in december 2022 naar het nieuwe hoofdkantoor, maar het werk was nog niet klaar," voegt GG Kirchner toe. "We haalden de deadline voor de officiële opening in juni 2023."
Het dakterras van Helix, met een weids uitzicht op Luxemburg-stad.
Prijzen en toekomstperspectieven
Helix zette Metaform in de schijnwerpers, met prijzen als de German Design Award, twee onderscheidingen bij de Paris Design Awards 2023 (voor groene architectuur en commerciële ruimtes) en een plaats op de shortlist voor de WAF Awards in Singapore in 2023. Als bonus opende men onlangs een kantoor in Nice.
Dit succes gaat gepaard met andere grote projecten, waaronder het hoofdkantoor van Paul Wurth in Luxemburg-stad, het Skypark Business Center, een van de grootste houten gebouwen in Europa, en het nieuwe administratieve hoofdkantoor van CFL, tegenover het Postgebouw op de Place de la Gare. Metaform won ook de wedstrijd voor het Vélodrome in Mondorf-les-Bains.
"We zijn er trots op dat we nieuwe gebouwen ontwerpen met een diep respect voor wat er al is, altijd met mensen in gedachten," concludeert de heer Agaajani. "We combineren verschillende disciplines en denken globaal, niet individueel. Architectuur is een manier om leefruimtes te creëren en verhalen te vertellen."
Alle beelden © Metaform