Voor alles is er een eerste keer. In dit geval hebben we het over een houten toren die wordt gebouwd in het Zwitserse Prilly, een ruim 10.000 inwoners tellende gemeente in het Zwitserse kanton Vaud in de buurt van Lausanne, die binnenkort zal worden voltooid. Het gaat om een innovatieve en toekomstgerichte bouwmethode met een specifiek energieconcept. Dat maakt het een architectonisch voorbeeld dat de moeite waard is om van wat naderbij te bekijken.
Het 14 verdiepingen tellende houten gebouw dat momenteel wordt voltooid aan de westelijke vleugel van het winkelcentrum Malley Lumières in Prilly is een echte blikvanger. En dat is nog niet alles: het is de eerste hoogbouw met een houten structuur in Franstalig Zwitserland. Hoewel de basis bestaat uit betonnen muren en stalen onderdelen is 80% van de draagconstructie gemaakt van hout. Er is daarnaast nog iets anders dat op het eerste gezicht misleidend kan zijn: de imposante uitbreiding rust niet op de fundamenten van het bestaande gebouw. Het technisch meesterschap wordt integendeel mogelijk gemaakt door de lichtheid van de houtconstructie en de bouw van een brugconstructie. De architecten en ingenieurs van Malley Phare hebben begrepen hoe ze materialen moeten combineren om er het beste uit te halen. En dat is niet alles: ook het gebouw zelf moet zijn beste beentje voor zetten.
De fotovoltaïsche elementen maken van de gevel een echte energiecentrale.
“Voordat we begonnen met het architectonische ontwerp voerden we een onderzoek uit, zodat we de doelgroep voor deze nieuwe wijk in Malley nauwkeurig konden inschatten,” legt Florence Chacornac-Mages, Communications Director bij CCHE, uit. “De moderne, innovatieve, stedelijke en slimme architectuur is vooral gericht op jonge stadsbewoners die geïnteresseerd zijn in kleinere wooneenheden, maar met uitgebreide, verbonden leefruimten. Deze mensen willen geen overbodige ruimtes, wel extra kamers. Die noemen wij ‘jokerkamers’ die tot bedoeling hebben af en toe vrienden of familie te ontvangen of te telewerken. Jonge stadbewoners vertrouwen op een zachte mobiliteitsstrategie, die de buurt hen kan bieden dankzij treinen, bussen en binnenkort trams.”
Het gebouw voldoet aan deze eisen in de vorm van 96 huurappartementen, waaronder negen studio's, 12 lofts, 29 tweekamerappartementen, 33 driekamerappartementen en drie vierkamerappartementen. Verder zijn er acht jokerruimtes en zes co-working ruimtes en 11 gemeenschappelijke wasruimtes. Op het dak van het 60 meter hoge gebouw merken we een bar met een adembenemend uitzicht op het Meer van Genève.
Om te voorkomen dat het gebouw monolithisch lijkt, is het ritme van de gevel onderbroken.
De houten hoogbouw oogt niet alleen modern en elegant, de gevel is tegelijkertijd gericht op de toekomst. Niet enkel op het dak maar ook op de gevels zien we fotovoltaïsche modules die van de hele gebouwschil een eigen energiecentrale maken. Het doel is om op deze manier 250.000 kW per jaar te produceren. Er werd een ingenieus gevelpatroon van spleten, insnijdingen en loggia's ontwikkeld om deze gebouwschil zo levendig mogelijk te maken. Daarnaast dragen de fotovoltaïsche panelen die de gevels bekleden bij aan het karakteristieke uiterlijk van Malley Phare. Ze zijn vakkundig verdeeld: meer en dichtere zonnepanelen op de zuidgevel, minder en meer verspreid op de andere, minder zonnige gevels om ook hier meer transparantie te bieden. Last but not least accentueert een centrale gang die van noord naar zuid loopt de gevel. Die gang verbindt de flats en creëert aan beide uiteinden kamers die drie keer zo hoog zijn.
Het architectonische concept komt tegemoet aan de huidige sociale behoeften, met name op het gebied van co-working ruimtes.
Een groot voordeel van houtbouw is de mogelijkheid om onderdelen in hoge mate te prefabriceren. In dit geval worden de elementen, die een raster van 7,7 meter vormen, per vrachtwagen op de bouwplaats afgeleverd en kunnen ze meteen worden gemonteerd. In totaal 3.000 vierkante meter vurenhouten panelen worden gestabiliseerd door 800 ton staalconstructies. Drie vakwerkliggers op drie driehoekige niveaus, die negen verdiepingen vertegenwoordigen, werden achter elkaar gemonteerd op de dragende westelijke muur van de toren en verplaatst met behulp van vier hydraulische cilinders. Het gewicht van de te verplaatsen constructie varieert tussen 100 en 350 ton met een spanwijdte van 46 meter. Elke verplaatsing moet zorgvuldig worden uitgevoerd en duurt een halve, soms zelfs een hele dag. Om meer variatie in de gevel te brengen en het ritme van de constructie te doorbreken, bestaat de toren uiteindelijk uit drie blokken van vijf, vier en vijf verdiepingen met drie verschillende typen appartementen, waarbij elke verdieping tussen de zeven en tien appartementen telt.
Overspoeld met licht en toch beschermd tegen de zon: de loggia's aan de voorkant vervullen hun doel perfect.
Als bescherming tegen overmatig zonlicht, maar ook omwille van akoestische redenen, werden loggia's toegevoegd die alle appartementen omringen, met uitzondering van de studio's. Deze volwaardige leefruimtes met een oppervlakte van 10 tot 15 vierkante meter verrijken de appartementen en fungeren ook als warmteregulatoren. Om het invallende licht in de avond- en ochtenduren tegen te gaan, zijn de raamfronten voorzien van Louvre lamellen. De voorbereidende werkzaamheden begonnen in het voorjaar van 2022, de oplevering is gepland voor eind 2025.
Wil je dit architectonische buitenbeentje met eigen ogen zien? Ga er dan even langs voor of na uw bezoek aan ARCHITECT@WORK in Lausanne (20 en 21 november 2024).
Dit is een door Jan Hoffman vertaald en bewerkt artikel van Barbara Jahn
Alle beelden © CCHE